عشایر دشت مغان با مشکلات متعددی روبرو هستند ولی با این وجود زندگی خود را با خودکفایی مبتنی بر دامداری و کشاورزی و نیز ساده زیستی در این منطقه مرزی ادامه می دهند.
به گزارش مغانه به نقل از آزادلو، عشایر نقش بسیار مهمی در تامین محصولات کشاورزی و دامی دارند که می‌توان به تولید انواع محصولات کشاورزی فصلی و همچنین لبنیات و گوشت قرمز و سفید اشاره کرد. از این رو است که امام خمینی (ره) عشایر را ذخایر انقلاب دانسته و بارها مسئولان را به تأمین امکانات و رفع محرومیت آن ها توصیه کرده است.
طبق آمار امور عشایری استان اردبیل، عشایر این استان با نزدیک به ۱۳ هزار خانوار است که از این تعداد ۱۶۰۰ خانوار تنها جمعیت عشایر گرمی مغان را تشکیل می دهد. عشایر دشت مغان در طول سالیان متمادی در این منطقه زندگی چادر نشینی داشته‌اند و علیرغم مشکلات خاص زندگی، در همه عرصه ها به ویژه در طول هشت سال دفاع مقدس حضور یافته و در این راه شهیدانی تقدیم اسلام و انقلاب کرده‌اند.
افتخارات عشایر دشت مغان بر پیشانی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران چنان می درخشد که حجت الاسلام موسوی، نماینده مردم مغان در مجلس شورای اسلامی در این باره می گوید: در حمله قشون روس ها به آذربایجان و فرقه دموکرات‌ها، سران عشایر به طور خودجوش در برابر آنها تا پای شهادت استقامت کردند و عده ای نیز به شهادت رسیدند. همچنین در زمان جنگ تحمیلی نیز غیورمردان مغان حماسه ها آفریدند که مزار شهدا در جای جای دشت زرخیز مغان سند این دلاوری هاست.
آب شرب، مشکل اساسی
در کنار این ظرفیت‌های بسیار مهمی که عشایر دارند، با مشکلات زیادی نیز دست و پنجه نرم می‌کنند و هر چند همواره خوداتکا بوده اند ولی نیاز است که برای رفع مشکلات و تامین نیازهای آنان تلاش ویژه‌ای صورت بگیرد.
عشایرین با در دست داشتن سهم چشمگیر تولیدات دامی نقش مهمی در چرخه این نوع محصولات دارند که ماندگاری و توسعه آن، نیازمند نگاه های ویژه و راهبردی است. خشکسالی به عنوان یکی از مهمترین مشکلات عشایر است و باعث شده تا عشایر با کمبود آب شرب و علوفه روبرو شوند.
«حاکم نامجو» از عشایر دشت مغان توسعه امکانات آموزشی را از خواسته های مکرر عشایرین دانسته و تصریح کرد: علی رغم تلاش های چشمگیر سازمان آموزش و پرورش برای جامعه عشایری انتظار می رود روند توسعه آموزشی عشایری با جدیت و تلاش هرچه بیشتر ادامه داشته باشد.
وی در گفتگو با همشهری با بیان اینکه در بخش آبرسانی و آرد عشایری با مشکل مواجه هستیم، اظهار کرد: متأسفانه در فصول سرما با مشکل رفت و آمد و در فصول گرما با مشکل کمبود شدید آب شر و حتی آب بهداشتی نیز مواجه ایم.
نامجو با بیان اینکه نبود امکانات رفاهی ابتدایی در اختیار عشایرین علت اصلی تغییر سبک زندگی جامعه عظیم عشایری شده است، گفت: به راحتی می توان دید طی سال های گذشته بخش اعظمی از عشایر یا به روستاها و یا به شهرها برای سکنی کوچ کرده اند.
۲۰درصد عشایر مغان بیمه شده اند
چندی پیش فرماندار گرمی مغان در بازدید عشایر منطقه گفت: توجه به جامعه عشایر دشت مغان یکی از اولویت های ما طی سال های گذشته بوده و خواهد بود.
«محمودعلایی» با بیان اینکه ۶۳ درصد جمعیت این شهرستان را روستائیان و عشایرین تشکیل می دهند، اظهار کرد: عشایر سلحشور منطقه همیشه پشتیبان ولایت فقیه بوده و با حضور در صحنه های اجتماعی و تقدیم شهدای والامقام، تعلق خود را به نظام اسلامی اثبات کرده اند.
وی افزود: با تکیه بر برنامه اقتصاد مقاومتی رهبر فرزانه انقلاب و در سایه دولت تدبیر و امید با تکمیل سدهای درحال احداث انگوت، تحول بزرگی در کشاورزی، تولید و اقتصاد این بخش و به تبع آن رونق اقتصادی عشایرین را شاهد خواهیم بود.
رئیس امور عشایر گرمی نیز نقش عشایر مغان در تولیدات دامی را ضروری دانسته و خواستار همکاری همه جانبه ادارات برای رفع محدودیت های عشایرین شد.
«سعداله پورصادق» در گفتگو با همشهری با بیان اینکه عشایر شهرستان گرمی ۱۱ درصد از جمعیت عشایر استان را تشکیل می دهد، گفت: عشایر شهرستان گرمی با جمعیتی بیش از ۱۱هزار نفر در قالب ۱۶۰۰ خانوار نقش بسزایی در تولیدات دامی منطقه ایفاء می کنند.
وی تولید۱۵۰۰ تن گوشت قرمز ، ۴۳۵۲ تن شیر و ۳۰۰۰ متر مربع صنایع دستی را از محصولات سالیانه عشایر گرمی دانست و گفت: شیر، ماست، دوغ، گوشت قرمز، پشم، صنایع دستی و غیره از جمله مهمترین فرآورده های دامی عشایر مغان است که سالانه روانه بازار شده و علاوه بر تامین نیاز استان به خارج از استان نیز صادر می شود.
این مقام مسئول با بیان اینکه نقش ادارات در خدمت رسانی به عشایرین منطقه ضروری است، تصریح کرد: آبرسانی، نظارت بر بهداشت انسان و دام، تسطیح راه های کوچ و کنترل آرد عشایری از جمله مواردی است که همکاری سایر ادارات را می طلبد.
پورصادق با بیان اینکه نزدیک به ۲۰ درصد از جمعیت عشایر گرمی بیمه شده اند، تصریح کرد: اختیارات بیمه عشایری در اختیار شرکت های تعاونی قرار داده شده است که در شهرستان گرمی سه شرکت بیمه عشایرین را بر عهده دارد.
غفلت دستگاه های دولتی از جامعه عشایر
جامعه عشایر مغان به رغم تولیدات فراوان در استان دارای مشکلات فروانی هستند که نادیده گرفتن نقش مهم این قشر، باعث به وجود آمدن مشکلاتی برای آنها نیز شده است. بیله سوار نیز همچون دیگر شهر دشت مغان محل سکونت بخش اعظمی از عشایرین سلحشور استان است.
«غفور فتاح» یکی از عشایرین دشت مغان است که به دلیل وجود مشکلات فراوان زندگی عشایری، اکنون در یکی از روستاهای شهرستان بیله سوار ساکن شده است. وی در گفتگو با همشهری می گوید: عشایر مغان که سهم عمده ای از تولیدات گوشتی و شیری منطقه را در دست دارند، در چرخه تولید نقش آنها به کلی فراموش شده و تولیدات آن ها با قیمت بسیار پائین و به صورت خام خریداری می شود.
وی با بیان اینکه دستگاه های دولتی آنطور که باید و شاید در تأمین امکانات عشایرین موفق عمل نکرده است، اظهار کرد: عشایر دشت مغان با مشکلات فراوانی در زمینه آب آشامیدنی، راه های ارتباطی، امکانات اسکان، بهداشت و درمان، تحصیل، بیمه و غیره مواجه اند که باعث شده رفته رفته از جمعیت این قشر حساس جامعه کاسته شود.
فتاح با بیان اینکه کمبود آب شرب بهداشتی، مشکل و معضل اساسی بسیاری از روستاها و قشلاقات عشایری شهرستان های منطقه مغان است، گفت: با وجود گذشت بیش از ۳۶سال از پیروزی انقلاب اسلامی، عشایر برخی مناطق مغان به خاطر نبود آب لوله کشی شده با مشکل دائمی و روزمره دسترسی آسان به آب سالم و بهداشتی مواجه هستند.
وی تصریح کرد: برای رفع این مشکل و تامین آب سالم قول های زیادی از سوی فرمانداران و بخشداران و جهادعشایری استان و منطقه داده شده ولی متاسفانه این وعده ها عملیاتی نشده است.
این عشایر اهل مغان با بیان اینکه ساکنان اغلب مناطق عشایری از نظر بهداشتی در مضیقه هستند و انواع بیماری آنان تهدید می کند، تصریح کرد: واقعیت این است که مسئولان منطقه، عشایر مظلوم و نجیب را با وجود آنکه سهم ویژه ای در تولید و اقتصاد شهرستان دارند فراموش کرده اند.
وی افزود: عشایر استان برای فروش محصولات خود با مشکلات فراوانی مواجه هستند که در این بین دلالان با قیمت بسیار پایینی فرآورده های دامی عشایر ار خریداری کرده و با قیمت های گزاف در شهرهای مختلف به فروش می رسانند.
خدمت رسانی به عشایرین مطلوب نیست
چندی پیش فرماندار بیله سوار در نشستی با رئیس امور عشایری استان گفت: اهمیت جمعیت ۱۵ هزار نفری عشایر بیله‌سوار چنان برای کشور مهم بوده که به ثبت ملی رسیده و این نشانی ارزشمند و تاریخی برای مردم منطقه است. «آرام حلیم» به بارش‌های مطلوب امسال در دشت مغان اشاره کرد و گفت: وضعیت رویش زمین به لحاظ بارش رحمت الهی مطلوب بوده و خوشبختانه امسال با خشکسالی مواجه نیستیم.
وی با بیان اینکه عشایر در تمام سختی های این آب و خاک از معاهده ترکمنچای و گلستان تا جنگ تحمیلی هشت ساله قدرتمندانه و با غیرت حضور داشته اند، اظهار گرد: به رغم شایستگی های عشایر هنوز هم در ارائه خدمات بهتر و شایسته تر به این قشر فعال و زحمتکش مانده ایم.
وی پایین بودن سطح بهداشت و درمان، وضعیت نامناسب راه های عشایری، نبود صنایع تبدیلی در حوزه های مختلف عشایر نشین، پایین بودن شاخص های رفاهی جمعیت عشایری، دور ماندن عشایر از تسهیلات بانکی، خارج شدن محصولات لبنیاتی و گوشتی به خارج از استان و کم برگزار شدن جشنواره های بین المللی عشایری در منطقه را از دغدغه های عشایر این شهرستان ذکر کرد.
* علی قاسمیان
عشایر صاحب ندارد چرا؟؟؟