مغانه آنلاین- جمعه ۳۰آبان ۱۴۰۴
به گزارش روز جمعه مغانه آنلاین، کشور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده و میزان بارندگی سالیانه آن کمتر از ۲۴۰ میلی متر است و از میزان روان آب های آن در ۱۵ سال گذشته حدود ۴۹ درصد کاسته شده است.
بخش کشاورزی یکی از اجزای اصلی در برنامه های توسعه کشور، از توانایی ها و پتانسیل های بالقوه ای برخوردار است و به عنوان محور و اساس توسعه اقتصادی کشور مورد توجه می باشد. این بخش نیاز ضروری به سرمایه، تکنولوژی و دانش دارد و اگر به این سه مولفه توجه جدی شود قطعاً کشاورزی ایران در آینده پاسخگوی نیاز جامعه خواهد بود.
در کشور برنامه های توسعه بخش کشاورزی براساس افزایش بهره وری و در راستای حمایت از تولید، تأمین امنیت غذایی، جایگزینی واردات و توسعه صادرات غیر نفتی باید طراحی و اجرا شود.
تا سال ۲۰۵۰ مقدار تقاضا برای غذا حدود‌‌اً ۷۰ درصد افزایش خواهد یافت که این امر موجب بهره برداری بی رویه از منابع موجود، آلوده سازی منابع خاک و آب و بهره گیری بیش از اندازه از سم و کود شیمیایی و در نتیجه تشدید ناپایداری خواهد شد. از این رو، ضرورت توجه به توسعه پایدار کشاورزی به عنوان مهمترین ابزار برای پایداری منابع طبیعی احساس می‌‌شود.
کمبود آب در مناطق مختلف کشور، عملکرد و تولید بسیاری از محصولات کشاورزی را تحت تأثیر قرار داده است، به طوری که حفظ و نگهداری منابع آب و استفاده بهینه از آن به عنوان اصول اساسی توسعه پایدار کشاورزی بایستی در چشم انداز توسعه همه جانبه کشور از فاکتورهای مهم در نظر گرفته شود.
خشکسالی و کم آبی در کشور یک پدیده موقت و گذرا نیست و این مشکل قطعاً در سال های آتی حادتر نیز خواهد شد. در چنین شرایطی مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی می تواند بسیار مؤثر و راهگشا باشد. بنابراین تنها راه مقابله با کمبود آب و بحران های خشکسالی افزایش بهره وری آب در زمین های کشاورزی است. بهره وری آب فقط اجرای روش های نوین آبیاری نیست بلکه برای بهبود بهره وری آب باید روش های دیگر از جمله: ۱- اصلاح و معرفی ارقام متحمل به کم آبی و شوری ۲- اصلاح الگوی کشت مانند تغییر زمان کشت در سیب زمینی، چغندرقند و حبوبات ۳- اجرای برنامه های کشاورزی حفاظتی در راستای کشاورزی پایدار و حفاظت از منابع خاک ۴- توسعه کشت های گلخانه ای که با اجرای آن سطح اشغال زمین و آب مصرفی در مقایسه با عرصه تا یک دهم کاهش می یابد و ۵- توسعه کشت نشایی بجای بذرکاری با صرفه جویی آب به میزان حداقل ۳۰۰۰ مترمکعب در هکتار نسبت به روش بذرکاری نیز مدنظر قرار گیرد.
رویکرد آتی برای توسعه پایدار کشاورزی و افزایش بهره وری آب با مقوله پژوهش، فناوری، آموزش و توانمندسازی و ترویج کشاورزی ارتباط تنگاتنگ دارد. برای دستیابی به این موارد و بهبود ضریب تأثیر علم و فناوری در عرصه های کشاورزی، همسویی و تعامل بین دانشگاهیان، محققین، دستگاه های اجرایی، تشکل ها، صنوف کشاورزی و انجمن ها ضرورت دارد.
یادداشت از: دکتر حسین کربلائی خیاوی/عضو هیأت علمی و استادیار پژوهش سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی