- پایگاه خبری تحلیلی مغانه آنلاین - http://moghanehonline.ir -

دامداری در حریم دژ ساسانی/ «اولتان قالاسی» زیر خروارها خاک مدفون است

به گزارش مغانه، روزگاری دژی بود مستحکم که ایران را از گزند حملات سپاه روم در امان می‌داشت، اما امروز حمله مالکانی که سودای منفعت بیشتر دارند، امانش را بریده است. می‌گفتند ساسانیان آن‌قدر پشت‌شان به این قلعه و سپاه رزمی‌اش گرم بود که با فراغ بال در شام و سوریه به رویارویی لشکر روم می‌رفتند.

 اولتان قالاسی اما حالا زیر خروارها خاک دفن شده است و شکل تپه ای را به خود گرفته که تصرفش نه نیازی به لشکر دارد و نه سپاه.

قلعه اولتان در دشت مغان واقع شده و در نقطه صفر مرزی چسبیده به رود ارس است. یعنی دیوار پشتی قلعه بر رود ارس مماس است که در گذشته همچون سدی دفاعی در برابر مهاجمان عمل می کرد. این قلعه در نزدیکی روستای اولتان در شهرستان پارس آباد استان اردبیل قرار دارد. برای همین قلعه را نیز به نام همین روستا می خوانند. قلعه فاصله چندانی از جاده پارس آباد ـ اردبیل ندارد.

چندی پیش یکی از اهالی این روستا طی تماس با روزنامه جام جم از تعرض به حریم این قلعه خبر داد و گفت که در ماه های اخیر در حریم این تپه درختکاری صورت گرفته است. این موضوع سبب شد تا ماجرا را پیگیری کنیم و موضوع را با دکتر کریم حاجی زاده مدیرکل میراث فرهنگی استان اردبیل در میان بگذاریم که چند ماهی است دوباره این مسئولیت را پس از چند سال دوری برعهده گرفته است.

کاوش های باستان شناختی

اوایل دهه ۸۰ کریم علیزاده که آن زمان دانشجوی کارشناسی ارشد بود سرپرستی کاوش این قلعه را برعهده گرفت. حاجی زاده مدیرکل وقت میراث استان بود و با پژوهشکده باستان شناسی در این زمینه همکاری می کرد. به گفته او، فعالیت تیم استان در کاوش های باستان شناختی بسیار ثمربخش بود: «علیزاده دروازه ورودی را برای کاوش انتخاب کرد و پس از آن تیم کاوش محدوده حصار در بخش دروازه و کف ورودی را از زیر خاک درآوردند و جزئیات دیوار و مصالح به کار رفته در بنا را مشخص کردند.»

قلعه اولتان در همان زمان ثبت ملی می شود تا از گزند انسانی در امان باشد، اما آن زمان تعیین عرصه و حریم تپه و قلعه ای که زیر آن خفته است، صورت نگرفت.

همان زمان به پیشنهاد حاجی زاده مطالعات باستان شناسی منظر بر دشت مغان صورت می گیرد تا ارتباط این قلعه و اهمیت آن در دشت مغان مشخص شود. او در این باره می گوید: «این مطالعات نشان می دهد بیش از ۳۰ درصد کانال های آبیاری امروزی در دشت مغان بر شبکه آبیاری دوره ساسانی قرار گرفته است. انتقال آب ارس به دشت مغان در آن زمان نیز صورت می گرفته است.»

پس از آن، رضا مهاجری نژاد که در حال حاضر مدیرکل استان لرستان است، مسئولیت چند فصل کاوش بر این تپه را برعهده می گیرد.

دژ مستحکم اشکانی ـ ساسانی

حاجی زاده درباره این قلعه معتقد است که اولتان قالاسی یک پادگان شهر اشکانی ـ ساسانی بوده است، هرچند در دوران اسلامی نیز مورد استفاده بوده است: «در میانه دوره اشکانی و سراسر دوره ساسانی، ایران و روم در کشمکش و نبرد به سر می بردند. این جنگ ها در شمال ایران، نزاعی به شمار می آمد بر سر تصرف ارمنستان و این کشور خط مقدم نبرد سپاه ایران بود.»

به گفته حاجی زاده، آذربایجان و اردبیل امروزی مرکز پشتیانی رزمی سپاه ایران بود: «به همین دلیل اردبیل آن زمان مرکز آترپاتگان یا آذربایجان باستان بود و جزو ایالت های زرین تخت ساسانی به شمار می آمد و استاندارش صاحب اختیارات زیادی بود. اهمیت اردبیل به دلیل موضوع دفاع و امنیت امپراتوری بود که آن را به مرکز سازماندهی و لجستیک سپاه ایران در منطقه شمال غرب تبدیل کرده بود و قلعه اولتان پادگان مرزی ایران به شمار می رفت.»

تعرض به قلعه بی دفاع

در دهه ۷۰ و پیش از آن که کاوش ها بر این تپه صورت گیرد، مالکان برای ساخت و ساز به حریم قلعه تعرض می کنند. حاجی زاده در این باره می گوید: «پیش از آن که در سال ۷۸ به میراث فرهنگی اردبیل بیایم در حریم درجه یک این اثر، یعنی در منطقه بلافصل خندق قلعه، تاسیسات ساختمانی برای تولید موزائیک احداث شده بود که من در دوران مدیریتم با حکم قضایی آن را تخریب کردم.»

پس از سال ۸۴ که حاجی زاده از میراث فرهنگی استان می رود این تاسیسات دوباره ساخته می شود و اخیرا تاسیساتی برای فعالیت های دامپروری از سوی یکی از مالکان منطقه در آنجا احداث شده بود که هفته گذشته پرونده قضایی آن مورد بررسی قرار گرفت، ولی به گفته حاجی زاده، پیش از آن که منجر به صدور حکم قضایی شود، خود فرد با تعهد محضری آن تاسیسات را جمع آوری کرد.

حاجی زاده از حساسیت مردم محلی نسبت به این قلعه استقبال می کند و می گوید تعرض تازه ای به حریم قلعه صورت نگرفته و هر آنچه بوده در گذشته روی داده است. با این همه، او عنوان می کند بتازگی یکی از مالکان درخواست درختکاری در حریم را داشته که میراث فرهنگی اجازه چنین کاری را به او نداده است. به گفته او، مشکل میراث اکنون تاسیسات قدیمی ای نیست که در حریم این قلعه ساخته شده، بلکه تعرضاتی است که در آینده اتفاق می افتد: «خوشبختانه دستگاه قضایی همکاری بسیار خوبی در این زمینه دارد و بشدت با این مسائل برخورد می کند، همچنین فرمانداری و مسئولان منطقه.»

او درباره برنامه های میراث برای نجات قلعه اولتان از خطر تعرض به این عرصه و حریم قلعه می گوید: «آزاد کردن حریم ها جزو برنامه اداره کل استان است که با مشخص و مصوب کردن حریم و به استناد آن تاسیساتی که ساخته شده یا زمین ها را تخریب یا خریداری کنیم.»

منبع: جام جم

oltanqale3

2 Comments (Open | Close)

2 Comments To "دامداری در حریم دژ ساسانی/ «اولتان قالاسی» زیر خروارها خاک مدفون است"

#1 Comment By ناشناس On 2015/05/20 @ 6:09 ق.ظ

ایا شما فکر نمی کنید فرد تماس گیرنده چه انگیزه ای داشته است.

#2 Comment By احمد On 2015/05/20 @ 7:04 ق.ظ

ایا سایت شما هم متعلق به ساسانیان پلید است .یا شما همدنبال پادشاهی هستید یا تازه به دوران رسیده یا نوکیسه