به گزارش مغانه، هر چند که فضای اینترنت فضایی مجازی است، امّا بپذیریم که پشت هر مانیتوری یک انسان واقعی نشسته، نه یک موجود مجازی و غیر واقعی! مخاطب ما انسانی است که روح دارد، از احساسات انسانی برخوردارد است و برای شخصیت خود ارزش قائل است.وقتی فضای مجازی اینترنت را با فضای واقعی یکسان دیدیم، و زمانی که متوجّه شدیم مخاطب ما هم یک انسان است، در آن صورت کاملاً متوجّه می¬ شویم، که زشتی دروغ و بی نزاکتی و بد اخلاقی تنها مخصوص دنیای واقعی نیست و متوجه می شویم که چنین کارهایی حتی در فضای به ظاهر مجازی اینترنت هم قبیح و بلکه حرام است.
بسیاری از افراد صرف اینکه در فضای مجازی کسی آنها را نمیبند و مورد شاسایی قرار نمیگیرد رفتار های غیراخلاقی و خارج از ادب و نزاکت را در این فضا مرتکب شده و اصول انسانی را زیر پا گذاشته و پرده حیا را میدرند غافل از اینکه این اعمال و حرکات به تدریج در اخلاقیات و خصوصیات فردی و درونی وی نیز رخنه میکند و به مرور انسان را در فضا و اجتماع واقعی نیز تحت تاثیر قرار میدهد هر فعالیتی در شبکه های مجازی و اجتماعی آداب مخصوص به خود را دارد
ایجاد گروه، دعوت از دوستان، ارسال مطلب، کامنت گذاری، ارتباط با دیگران و حتی ترک گروه.اگر این آداب و تشریفات رعایت نشوند، روز به روز به نارضایتی ها افزوده شده، عده ای گوشه گیر و عده ای هم صحنه را ترک می کنند و نهایتا گروه از هدف اصلی دور خواهد شد.عده ای معتقدند که میزان اخلاق، خود کاربران هستند و اخلاق در بطن فضای مجازی و باتوجه به شرایط مقطعی حاصل می شود و برخی دیگر نیز معتقدند با توجه به تنوع آداب و رسوم و هنجارهای موجود در جوامع مختلف نمیتوان یک قاعده اخلاقی عینی را تدوین نمود شبکه های اجتماعی همانند هر وسیله ارتباطی، مزایا و معایبی دارد که به ترجیح کاربر انتخاب شده و مورد استفاده قرار می گیرند، اما متاسفانه بسیاری از کاربران این فضاها، از سر ناآگاهی، ره به ترکستان برده اند و تنها انگشت بر معایب پنهان و آشکار آن گذاشته و با زیبا جلوه دادن ظاهر حقیقت آن معایب، از محسنات واقعی اش دورافتاده اند.
در کنار هر پیشرفتی از جمله اینترنت پرسرعت شبکه های اجتماعی تلفن همراه آفتهایی وجود دارد که اگر به این آسیب‌ها توجه نداشته باشیم قطعا دچار آسیبهای جبران ناپذیر شخصی، خانوادگی اجتماعی خواهیم شد.در شبکه های اجتماعی، همواره اعضای شبکه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به شرکت در فعالیت های واقعی در زندگی اجتماعی تحریک و تشویق می شوند. تأثیرگذاری قابل توجه شبکه های اجتماعی بر میزان و کیفیت مشارکت های اجتماعی در جوامع مختلف به حدی بوده است که اخیراً تعداد قابل توجهی از شبکه های اجتماعی، دقیقاً با هدف توسعه مشارکت اجتماعی مردم در زمینه های خاص ایجاد شده اند.
یکی از رویکردهای اصلی شبکه های اجتماعی، به اشتراک گذاشتن علاقه مندی های کاربران شبکه با یکدیگر است. هدف از این کار آن است که هر یک از کاربران بتواند دغدغه های خود را مطرح نموده و در جریان دل مشغولی های دیگران نیز قرار بگیرد. بر خلاف سایر رسانه ها که مخاطبان، چندان تعاملی در تولید محتوا و انتخاب محتوای دلخواه خود ندارند تحلیل اخبار متناقضی که در این نوع پایگاه ها منتشر می شود، قدرت نقد و نگاه عمیق تر به مسائل اجتماعی را فراهم می کند. این نوع پایگاه ها به مخاطبان خود فرصت می دهند تا از تبعیت کورکورانه فاصله گرفته و در درازمدت به خرد نقادانه روی آورند.رسانه های اجتماعی، امکان حضور تمام افراد جامعه را فراهم می کند که می توانند فرهنگ حاکم بر جامعه خود را به معرض دید عموم بگذارند. یکی از شاخصه های مهم شبکه های اجتماعی مجازی، پدیدار شدن خرد جمعی است. خرد جمعی به جریان سیال و پویای قوه تفکر و ذهن کاربران حاضر در چنین محیط هایی اطلاق می شود که به مثابه یک پردازشگر عظیم، اطلاعات را پردازش و پایش می کند.فرد با عضویت در هر شبکه اجتماعی درگیر نوع خاصی از فرهنگ ارتباطاتی می شود که شامل: برخورد، تکیه کلام، اصطلاحات مخصوص، رفتار، تیپ شخصیتی و ظاهری و… است. بدون تردید، میزان تأثیرپذیری فرد از این محیط، صفر مطلق نخواهد بود. پس هر شبکه اجتماعی، هویت مطلوب خود را ترویج می کند. فرد در تأثیرپذیری از فرهنگ ارتباطاتی این گروه ها بر خود لازم می بیند که هویت ارتباطاتی خود، یعنی سبک و هویت کنش های کلی خویش در ارتباط با دیگران را تغییر دهد؛ هر چند این تغییر هویت موقت و محدود به زمان و مکان خاصی باشد؛ ولی بدون تردید در هویت واقعی فرد بی تأثیر نخواهد بود و به طور کلی، همه اجزای یک شبکه اجتماعی که فرد با آن در تعامل است، در ضمیر ناخود آگاه فرد تاثیر می گذارد.
بومی سازی فرصت بوجود آمده در قالب شبکه های اجتماعی محلات و ارائه خدمات مجازی با برقراری یک رویه ایمن به منظور تبادل اطلاعات شهروندان در محلات و حتی مجتمه های مسکونی نقاط قوتی را در بر میگیرد از این رو با بهره مندی از از این فرصت امکان مشارکت و حضور در عرصه های مختلف فرهنگی اجتماهی رفاهی و سیاست محله محوری تحقق یافته و هر شهروند با مشارکتی آگاهانه در مدیریت بهینه شهر خود میتواند گام بردارد. جذابیت ها قابلیت ها و ویژگی های خاص فضای مجازی آن را به محیطی برای تعاملات اجتماعی مبدل کرده است جهان مجازی شکل دیگری از جهان واقعی است بنابراین این دو جهان دارای عناصر اولیه مشترک هستند و تنها چگونگی جنس و نقش این عناصر متفاوت است پس اصول حاکم و مهارت های فنی و رفتاری لازمه تعامل در این محیط هاست و با کمک گرفتن از فضای واقعی وارد این فضا خواهد شد قطعا نداشتن برخورد و رفتار مناسب و مهمتر از همه اخلاقیات ارتباط میان افراد را دچار چالش جدی خواهد کرد.بررسی و ریشه یابی مشکلات و پیامدهای منفی ناشی از آن و در پیش گرفتن راه های اصلاحی، قطعاً نتایج بهتری را در بر خواهد داشت. شناخت صیحیح از این رسانها باعث می شود تا کاربران بیش از پیش بتوانند از این ابزارها استفاده مفید و موثر داشته باشند.
*رضاامیرپور
کارشناس کامپیوتر